داتیکا- در عصر دیجیتال همواره بر خطرات گوشیهای هوشمند بر سلامت افراد تاکید میشود. از انواع سرطانها و اختلالات روانی گرفته تا رشد افسردگی و تنهایی در اثر استفاده از شبکههای اجتماعی. با این وجود، امی اوربن، پژوهشگر روانشناسی تجربی و علوم شناختی در دانشگاه کمبریج، معتقد است که بدون وجود شواهد دقیق، نمیتوان تکنولوژی را مقصر دانست. همین امر، موضوع مصاحبهی روزنامهی گاردین با امی اوربن بوده که ترجمهی آن توسط مهدی صادقی انجام گرفته و در وبسایت ترجمان منتشر شده است. مطلب پیش رو چکیدهای از همین مصاحبه است.
اوربن در مورد گمانهزنیهای زیادی که درباره تاثیر مخرب گوشیهای هوشمند بر سلامت انسان مطرح شده است، اعتقاد دارد که نسبت به جارو جنجالهای اجتماعی و خبری، شواهد اندکی موید این نگرانیهاست و این شواهد نیز از قطعیت چندانی برخوردار نیستند. از طرفی در مقایسه با طیف گستردهای از تکنولوژیها که به طور روزمره از آنها استفاده میکنیم، هنوز دادههای چندان متقنی وجود ندارد از اینکه ما و فرزندانمان، دقیقا چه استفادههایی از تکنولوژی میکنیم.
از طرفی تا زمانی که گوگل، فیسبوک و شرکتهای بزرگ بازیساز اطلاعاتشان را به اشتراک نگذارند؛ دادههای فعلی مثمرثمر نخواهند بود. دسترسی آزاد و اخلاقی به این دادهها دستمان را باز میکند تا، بسیار بیشتر از هر پروژهی تحقیقاتی و سفارشی دیگر، در این باره اطلاعات کسب کنیم. چیزی که خواهیم فهمید این است که تکنولوژی به طرز شگفتآوری متکثر است و افراد استفادههای مختلفی از آن میکنند. بنابراین وقت آن رسیده که تبادل اطلاعات را افزایش دهیم؛ یعنی کارمان بیش از این باشد که صرفا به این شرکتها بگوییم که باید دادههایشان را به اشتراک بگذارند.
اوربن در پاسخ به این پرسش که بسیاری از چهرههای برجستهی سیلیکونولی فرزندان خودشان را برای استفاده از گوشیهای همراه محدود کردهاند میگوید از آنجایی که آنها بخشی از نخبگان مرفه و برخوردار جامعه هستند، این نمونه نمیتواند بازتابدهندهی مردم عادی جامعه باشد؛ به همینخاطر نیاز است تا دیدی متکثرتر دربارۀ مقولهی فرزندداری داشته باشیم.
اوربن معتقد است که ما عادت کردهایم که اثرات تکنولوژی و شبکههای اجتماعی را به همه چیز تعمیم دهیم. ما اغلب به آنها تک بعدی نگاه میکنیم. اما شاید بتوان گفت به تعداد کاربران، راههای استفاده از تکنولوژی هم متفاوت است. استفادههای مختلف از تکنولوژی اثرات متفاوتی اعم از مثبت و منفی را به دنبال دارد. اوربن در قیاس با سایر روانشناسانی که موضوعاتی چون اعتیاد به موبایل و افزایش افسردگی و خودکشی در بین نوجوانان را مطرح میکنند میگوید چنین تحقیقاتی کامل و جامع نیستند. در بعضی از این تحقیقات نشان داده میشود که اگر قید شبکههای اجتماعی را بزنیم استرس کمتری در نشانگرهای زیستیمان مشاهده خواهیم کرد. از سوی دیگر همین تحقیقات نشان میدهند که به موازات ترک شبکههای اجتماعی رضایتمان از زندگی هم کاهش پیدا میکند.
اوربن در طول این مصاحبه، بر نگاه کلینگرانه در انواع مطالعات صورت گرفته درباره اثرات تکنولوژی بر سلامت انسان تاکید میکند. به نظر میرسد در پاسخ به «بحران سلامت روان»، تکنولوژی دیوار کوتاهی است که همهی انگشتهای اتهام به سوی آن نشانه میرود. اوربن میگوید در بسیاری از موارد، سیاستمداران از این طریق سعی دارند از مسئولیتهای خود طفره روند. بنابراین اگر واقعا دنبال این هستیم که علتها را دریابیم، باید شبکهی پیچیدهای از عوامل را زیر نظر بگیریم که شبکههای اجتماعی هم بخش کوچکی از آن خواهد بود.