داتیکا- با گسترش کووید نوزده و وضع محدودیتهای رفت و آمد، شیوههای روانکاوی نیز دستخوش تغییرات اساسی شده است. تغییراتی که در تضاد با برخی از اصول روانکاوی زیگموند فروید است و طرفداران او را مجبور به پذیرش روشهای منعطفانهی دیگری چون روانکاوی آنلاین و استفاده از ابزارهایی چون اسکایپ و زوم کرده است. فروید بر این باور بود که روند روانکاوی باید در محیطی خنثی صورت بگیرد. محیطی با اثاثیه ساده و بدون تزئینات که مانع از حواسپرتی بیمار شود و تا حد زیادی از بروز اطلاعات شخصی دربارهی روانکاو خودداری نماید.
در حال حاضر اگر شما بخواهید با یک روانشناس صحبت کنید ناچارید تا آنها را به صورت آنلاین ملاقات نمایید. اما این پرسش مطرح است که ناخودآگاه ما تا چه حد میتواند از طریق اسکایپ و واتسآپ برای روانکاو آشکار شود؟ دکتر استیون بلومنتال، که هم برای اناچاس کار میکند و هم بهطور خصوصی، معتقد است که حواس پرتیهای آنلاین و مشاهدهی فضایی که بیمار برای گفتگو انتخاب کرده است، میتواند سرنخهای بیشتری را در اختیار روانکاوان قرار دهد.
دکتر بلومنتال تا پیش از گسترش کووید ۱۹ مشاوره را به همان شکلی که یک قرن پیش زیگموند فروید انجام میداد، آغاز میکرد: متمرکز کردن افکار بیمار در یک محیط خنثی، نشستن او بر روی یک کاناپه، حرف زدن بیمار و در نهایت تفسیر و توجه به فراروندههای فکری و تصوراتی که ممکن است خود بیمار نسبت به آن آگاه نباشد. اکنون تماس تصویری از راه دور جایگزین کاناپهی مشاورهی دکتر بلومنتال شده است.
در تماس تصویری از راه دور، روانکاو نمیتواند محیط بیمار را برای جلوگیری از حواس پرتی او کنترل کند. بلومنتال میگوید برخی از بیماران برای تمرکز بیشتر، فضای خودروی خود را انتخاب میکنند. یک بیمار دیگرش اعتراف کرده است که، در جلسات معمول، به جایی در ذهنش پناه میبُرد و خود را در خلوت اتاق زیرشیروانی خانهاش تصور میکرد. اما حالا در جلسات تلفنی، او واقعا در همین اتاق حضور مییافت و احساس کرد میتواند روانکاوش را به این اتاق راه دهد. از سویی دیگر فضای شخصی روانکاو هم ممکن است در معرض مشاهدهی بیمار قرار گیرد. نظر بلومنتال این است که اگرچه در اوایل احساس میکرد که به حریم خصوصیاش تجاوز شده، اما این موضوع باعث شده است که بیمار با روانکاو راحتتر بوده و بیشتر به او اعتماد کند.
غالبا در مشاورههای روانکاوانه، ناگفتههایی چون سکوت میان کلمات و حرکات بدن، به اندازهی گفتهها اهمیت دارند. بنابراین به علت قابل تشخیص نیودن بسیاری از ناگفتهها در تماس تصویری، روانکاو گاهی مجبور میشود بیشتر صحبت کند تا در جریان فکر و کلام بیمار قرار بگیرد.
در حالی که مریدان فروید به باید نبایدهای او مثل احکام غیر قابل تغییر دین باور دارند اما برخی از آنها این جرئت را داشتهاند که مسیرشان را عوض کنند. بلومنتال میگوید: «از آن زمان زیاد نمیگذرد که بیشترِ روانکاوان ایدهی درمان از راه دور را به کلی غیر قابل طرح میدانستند. اما ظرف یکی دو هفته، تقریبا همه با آن وفق پیدا کردهاند».
اکنون بر اثر بیماری همهگیری و فشارهای ناشی از آن، سیلی از بیماریهای روانی راه افتاده است. بلومنتال با بررسیهای خود، متوجهی شکلگیری الگوهای آسیبشناختی جدیدی در طی این همهگیری شده است. مثلا خانهنشینی، باعث تشویش ذهنی آدمهای تنها و منزوی گردیده و برای کسانی که دچار مشکلات صمیمیت بودند، تنگناهراسی را به بار آورده است. ازدستدادن شغل موجب تضعیف عزت نفس افراد بهویژه در مردان شده و یا با تعطیلی مدارس، بارِ خانهداری و بچهداری بر دوش زنان سنگینتر شده است. همچنین محدودیتهای اجباری به روابط مابین افراد آسیبهایی را وارد کرده است. بنابراین با توجه به نیاز روزافزون افراد به روانکاوان، درمان از راه دور باعث شده است که افراد راحتتر و با صرف زمان کمتری به روانکاوی دسترسی پیدا کنند و روانکاو خود را از هر جای جهان انتخاب نمایند.
مطلبی که خواندید چکیدهای بود از آنچه که شارون هندری نوشته و وبسایت ترجمان آن را تحت عنوان «روانکاوی از پشت مانیتور: اسکایپ و زوم چه خدمتی به روانشناسی کردند؟» با ترجمۀ پدرام شهبازی منتشر کرده است.