داتیکا: سال ها پیش سفر به ماه و فرستادن ماهواره به فضا تنها در رمان های علمی /تخیلی ژول ورن و ایزاک آسیموف و فیلم های امثال جرج کامرون و اسپیلبرگ ممکن بود . حالا اما با پیشرفت تکنولوژی نه تنها سفرهای فضایی آسان شده ، بلکه توسعه فن آوری های فضایی، موج جدیدی را برای ایجاد اشتغال به وجود آورده است. در واقع امروزه دیگر توسعه فناوری‌های فضایی تنها برای دستیابی به فضا نیست، بلکه توسعه این فناوری اقتصاد عظیمی را شکل داده و به عنوان یکی از حوزه‌های جذاب اقتصادی از آن یاد می‌شود.
به گزارش داتیکا، بر اساس آمارهای جهانی، اقتصاد فضا در یک دهه گذشته رشدی ۱۳۹ درصدی داشته، در حالی که متوسط رشد اقتصاد جهانی ۱۹.۴ درصد بوده است و در عین حال ۷۶ درصد از اقتصاد فضا توسط بخش خصوصی مدیریت شده است. در این بین صنعت اطلاعات مکانی که بخشی از اقتصاد نوظهور فضایی است، طبق آمارهای منتشر شده از سوی سازمان فضایی ایران در سال ۲۰۱۷ میلادی با چرخش مالی مستقیم ۲۹۰ میلیارد دلار مواجه بوده و پیش‌بینی می‌شود در سال ۲۰۲۰ به ۴۳۹ میلیارد دلار برسد.
این در حالی است که بر اساس اعلام سازمان فضایی ایران، رشد سالانه ۱۳.۶ درصد در جهان و ۱۷.۶ درصد در خاورمیانه برای این صنعت وجود دارد. طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان فضایی ایران در سال ۲۰۱۷ اقتصاد صنعت ماهواره سنجش از دور در جهان ۴۰ میلیارد دلار بوده است و پیش‌بینی شده این صنعت در ۲۰ سال آینده رشدی یک هزار و ۳۰۰ درصدی داشته باشد، بنابراین اقتصاد نوظهور فضا یک ظرفیت و فرصت مهم برای خلق ثروت است که باید از آن به بهترین صورت ممکن استفاده کرد.
در همین راستا به تازگی خبر رسیده است که، با برگزاری مراسمی پروانه اولین اپراتور بخش خصوصی ماهواره‌های مخابراتی اعطا شد. پروانه یادشده پیرو مصوبه‌های ۲۶۲ و ۲۷۹ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات، در حوزه فضائی (Space Segment) و با هدف امکان ارائه خدمات حوزه ارتباطات ماهوارهای از سوی بخش خصوصی به کنسرسیومی متشکل از چهار شرکت دانش‌بنیان ارائه شده است و این یعنی گامی مهم در جهت توسعه کسب و کار فضایی در کشور.
حسین شهرابی رییس کنسرسیوم شرکت‌های فعال در حوزه فضایی درخصوص اعطای این مجوز گفته: این کنسرسیوم قرار است با دریافت مجوز منظومه ماهواره‌های مخابراتی، در مدت ۵ تا ۷ سال آینده حدود ۳۰۰ ماهواره کوچک را در مدار لئو قرار دهد که با این اقدام در فاز اول ارتباطات مخابراتی کم باند و ظرفیت کم در حوزه اینترنت اشیاء (#IoT) برای کاربران فراهم می‌شود.
مدیر سابق گروه فضایی صاایران خاطرنشان کرده: تلاش داریم که تعداد شرکت‌های همکار را افزایش دهیم و بر این اساس با حمایت معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری نسبت به راه‌اندازی شتابدهنده تخصصی در این حوزه اقدام شد تا با کمک اپراتور ماهواره مخابراتی خصوصی، شرکت‌های دانش‌بنیان بیشتری وارد این حوزه شوند. همچنین جذب سرمایه‌گذار از دیگر اقدامات در این زمینه خواهد بود.
البته مدیرعامل فعلی شرکت امید فضا درعین‌حال تأکید کرده که مجوزهای اپراتور فضایی خصوصی نیازمند اصلاحاتی است: “مجوزی که از سوی رگولاتوری منتشر شده، عمدتاً بر روی ماهواره‌های زمین آهنگ و ماهواره‌های مدار ژئو متمرکز است که در ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری از زمین قرار می‌گیرد؛ ما پیشنهاد دادیم که این بازار با بازار جدید مدارهای پایین ترکیب شود و انتظار داریم که محتوای مجوز نیز بر این مبنا اصلاح شود”
خدمات ماهواره ای اپراتورها چیست؟
خدمات ماهواره ای شامل توزیع و فروش پهنای باند ماهواره های در اختیار، ایجاد شبکه های اختصاصی و ارائه هرگونه خدمات ارتباطی و انتقال داده از قبیل خدمات ثابت و سیار ماهواره ای، ایجاد دسترسی به اینترنت پرسرعت، ایجاد دسترسی به شبکه ملی اطلاعات و خدمات مبتنی بر آن، ارائه خدمات صوتی، تصویری، متنی و داده ای و انواع خدمات محتوایی و ارزش افزوده، ارائه خدمات پخش همگانی ماهواره ای در چارچوب ضوابط قانونی و مقرراتی کشور می شود.
دراین راستا دریافت کننده مجوز این خدمات، می تواند با رعایت قوانین و مقررات داخلی، ملاحظات حاکمیتی که در زمان صدور پروانه تعیین و به دارنده پروانه اعلام خواهد شد و همچنین رعایت مقررات بین المللی از جمله مقررات اتحادیه جهانی مخابرات نسبت به ارائه خدمات در داخل و نیز به خارج از مرزهای جغرافیایی کشور اقدام کند.
اپراتور دریافت کننده مجوز فعالیت، باید حداقل ۸۰ درصد نیاز بازار داخلی را به صورت عمده فروشی برای اپراتورهای ارائه دهنده خدمات انتقال داده از طریق ارتباطات ماهوارهای اس ای پی و دیگر ارائه کنندگان خدمات ماهواره ای مجاز، تامین کند و در هرصورت سهم آن از بازار داخلی خرده فروشی داخلی، بیش از ۲۰ درصد نخواهد بود.
بی تردید، در توسعه کسب و کارهای فضاپایه، داده‌های ماهوارهای و همچنین فناوری فضایی موجود در کشور، این قابلیت را دارند تا توسط نوآوران و متخصصان مورد استفاده قرار گرفته و به یک کسب و کار با انواع مشتریان دولتی، خصوصی و عمومی تبدیل شوند و اقدام برای راه اندازی اپراتورهای ماهواره ای می تواند گام مفیدی در این راه باشد.
بر اساس برآورد کارشناسان، اقتصاد جهانی فضا تا سال ۲۰۴۰ به بیش از ۱.۱ تریلیون دلار خواهد رسید. در حال حاضر سهم اقتصاد ایران در فضا یک دهم درصد است که طبق سند چشم‌انداز باید به ۶ درصد رشد یابد که با توجه به ۳۰ هزار نیروی تحصیل‌کرده متخصص در حوزه صنعت هوا فضا، پتانسیل بسیار بالایی برای نقش‌آفرینی در این صنعت وجود دارد.
